Արևմտահայերենը վտանգված է

Lեզուն գոյատևում է այն դեպքում, երբ գործածության լայն շրջանակներ ունի: Աշխարհում հաշվվում է մոտ 2500 լեզու, այդ թվում` մեռած լեզուները: Կենսունակ է 500 լեզու: Փոքր ժողովուրդների լեզուները վտանգված են: Լեզվաբան ԼԱՎՐԵՆՏԻ ՄԻՐԶՈՅԱՆԻ փոխանցմամբ` ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն վերջին տարիներին «վտանգված լեզուների» շարքում ներառել է նաև արևմտահայերենը:

Այսօր, ըստ տարածվածության, աշխարհում ամենաշատը օգտագործվում է չինարենը` մեկ միլիարդ երկու հարյուր միլիոն մարդ: Մեկ միլիարդ հարյուր միլիոն քաղաքացի խոսում է անգլերեն: Իսպաներեն խոսում է 500 միլիոնից ավելի քաղաքացի, ռուսերենն օգտագործում է 247 միլիոն մարդ: Առաջին հարյուրյակում ընդգրկված է նաև հայերենը. շուրջ 10 միլիոն մարդ խոսում է հայերեն: 500 կենսունակ լեզուներից 119-ն են համարվում պետական լեզու: Առաջին տեղում ֆրանսերենն է: Աշխարհի 27 երկրում ֆրանսերենը համարվում է պետական լեզու, 23 երկրում պետական լեզու է արաբերենը, 20 երկրում` անգլերենը, 19 երկրում պետական լեզվի կարգավիճակ ունի իսպաներենը: Հայերենը ևս այդ տասնյակի մեջ է, որովհետև պետական լեզու է երկու երկրում` ՀՀ-ում և ԼՂՀ-ում: Լավրենտի Միրզոյանն ընդգծեց, որ արևելահայերենը փոխառնչություն ունի արևմտահայերենի հետ` որպես գրական լեզվի. «Այսօր ոչ ոք չի կարող ասել, որ մեր հանրահավաքը, խոսափողը, տեսաերիզը արևմտահայերեն են, որոնք մենք ազատ օգտագործում ենք: Բայց արևմտահայերենը օգտագործում է 800 հազարից մինչև մեկ միլիոն հայ քաղաքացի: Եթե չի օգտագործվելու, բնականաբար, դատապարտված է մահվան»:

«Հայաստանի Հանրապետության պետական լեզուն հայերենն է» ասելով հասկանում ենք բարբառները, խոսակցական լեզուն, գրական լեզվի երկու ճյուղերը` արևմտահայերենն ու արևմտահայերենը: Լեզվաբանը հիշեցրեց նաև, որ համաձայն ՀՀ Սահմանադրության` հայոց լեզուն և մշակութային ժառանգությունը գտնվում են պետության պաշտպանության և հոգածության ներքո, ինչը իրական հնարավորություն է տալիս մեր պետությանը` գործնական քայլերի անցնելու. «Հարկ է անցկացնել համաժողովներ, մշակել լեզուների փրկության կոնկրետ ծրագիր: Լեզվի պահպանման հիմնահարցը ոչ միայն լեզվաբանների, այլև ողջ հայության խնդիրն է: Լեզուն մեր դիմագիծն է, մեր ապրելակերպը, մեր վաղվա օրը»,- ասաց Լավրենտի Միրզոյանը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ